Hastalıkları yıllar öncesinden haber verecek

Avrupalı bilim insanları, 1000’den fazla hastalığın riskini yıllar öncesinden tahmin edebilen ‘Delphi-2M’ adlı yapay zekayı geliştirdi. Nature dergisinde yayınlanan ve önleyici tıp için çığır açıcı görülen sistemin, veri setlerindeki olası yanlılıklar nedeniyle henüz klinik kullanıma hazır olmadığı belirtiliyor.

Bilim insanları tarafından geliştirilen ‘Delphi-2M’ adlı yapay zeka, kişiselleştirilmiş ve önleyici tıpta yeni bir dönemin kapısını aralıyor. Modelin en dikkat çekici özelliği, mevcut yazılımların aksine, sadece kalp krizi veya felç gibi tek bir hastalığa odaklanmak yerine, aynı anda 1000’den fazla hastalığın uzun vadeli riskini eş zamanlı olarak tahmin edebilmesi.

MİLYONLARCA KİŞİNİN VERİSİYLE EĞİTİLDİ VE DOĞRULANDI

Nature dergisinde detayları paylaşılan çalışmaya göre, Delphi-2M’in geliştirilme süreci oldukça kapsamlı bir veri analizine dayanıyor. Yapay zeka, ilk olarak Britanya’dan yarım milyon katılımcının genetik ve biyomedikal verilerini içeren devasa UK Biobank veri tabanı kullanılarak eğitildi. Modelin tahmin gücü ve doğruluğu, daha sonra Danimarka’dan iki milyondan fazla kişinin sağlık verileri üzerinde test edilerek teyit edildi. Bu iki aşamalı süreç, modelin güvenilirliği ve tutarlılığı açısından büyük önem taşıyor.

ÖNLEYİCİ TIP İÇİN BÜYÜK POTANSİYEL

Delphi-2M’in sağlık hizmetlerinde köklü değişiklikler yapma potansiyeli bulunuyor. Sistemin sunduğu başlıca faydalar şunlar olacak:

• ERKEN TEŞHİS VE ÖNLEM: Hastalık riskleri yıllar öncesinden belirlenerek, hastaların daha yakından izlenmesi ve koruyucu tedbirlerin çok daha erken alınması mümkün hale gelecek.
• KİŞİYE ÖZEL RİSK ANALİZİ: Model, özellikle kalp krizi gibi yaygın hastalıklarda, bireylerin risk seviyesini sadece yaş ve bilinen klasik faktörlerin ötesinde, daha derinlemesine analiz edebiliyor.
• KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANIMI: Yüksek risk grubundaki bireylerin önceden tespit edilmesi, sağlık sistemlerindeki kaynakların daha verimli ve hedefe yönelik kullanılmasını sağlayacak.

“HENÜZ KLİNİK KULLANIMA HAZIR DEĞİL” UYARISI

Sistemin sunduğu heyecan verici potansiyele rağmen, bilim insanları temkinli bir duruş sergiliyor. Araştırmacılar, Delphi-2M’in henüz hastanelerde veya kliniklerde rutin kullanıma hazır olmadığının altını çiziyor.

İngiliz araştırmacı Peter Bannister, en büyük zorluklardan birinin veri setlerindeki olası yanlılıklar olduğuna dikkat çekti. Bannister’a göre, yapay zekanın eğitildiği veri setleri yaş, etnik köken ve mevcut sağlık durumları gibi konularda belirli grupları daha fazla temsil edebilir. Bu durum, modelin farklı demografik gruplar için aynı doğrulukta çalışmamasına neden olabilir.

Bu endişelere rağmen, uzmanlar geleceğe umutla bakıyor. King’s College London’dan Prof. Gustavo Sudre, çalışmayı şu sözlerle değerlendirdi: “Ölçeklenebilir, yorumlanabilir ve en önemlisi etik açıdan sorumlu bir tahmin modeli geliştirme yolunda önemli bir adım” Uzmanlar, bu tür sistemlerin gelecekte sağlık hizmetlerini temelden dönüştüreceğine inanıyor.